Όταν υπάρχει πρόβλημα και δεν φταίμε εμείς

Πολλές φορές έχουμε προσπαθήσει να φωτογραφίσουμε κάτι αλλά δεν μπορούμε με τίποτα να πάρουμε καθαρές φωτογραφίες πιστεύουμε ότι φταίμε εμείς, δεν βάλαμε σωστές ρυθμίσεις, δεν σταθήκαμε ή το μοντέλο μας κουνήθηκε και βγήκε "φλού". Πολλές φορές γι'αυτό το πρόβλημα όντως φταίμε εμείς ή άλλοι παράγοντες εκτός μηχανής, ωστόσο υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες δεν "αρμενίζουμε εμείς στραβά" αλλά όντως είναι "στραβός ο γιαλός". Σε αυτό το μάθημα φωτογραφίας θα δούμε το <strong>καλιμπράρισμα των φακών και πως θα μπορέσουμε μια και καλή να φέρουμε στην σωστή συνεργασία μεταξύ μηχανής και φακού.

Το καλιμπράρισμα των φακών

Καλιμπράρισμα των φακών

Ακούγεται σαν "αστικός μύθος", αλλά όμως είναι πραγματικότητα και όσο το συντομότερο το συνειδητοποιήσετε και εσείς θα διορθώσετε άμεσα τις φωτογραφίες σας! Όλοι οι φακοί (ή έστω ένα ποσοστό 90%) πρέπει απαραιτήτως να "καλιμπραριστούν" για να μπορέσουν να λειτουργήσουν άψογα με την μηχανή μας και εμείς τελικά να μπορούμε να φωτογραφίζουμε το σημείο που εστιάζουμε.

Τι ακριβώς συμβαίνει σε μία έναν μη καλιμπραρισμένο φακό

Ένας μη καλιμπραρισμένος φακός υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μην κάνει σωστά την δουλειά του, σε αυτό βεβαίως δεν φταίει ο φακός αλλά η χρήση του σε διαφορετικά σώματα dslr τα οποία έχουν αποκλίσεις συνήθως χιλιοστών στην τελική εστίαση (είδικά φακοί τρίτων εταιρειών και όχι Nikon, Canon κλπ). Αυτό το διακρίνουμε όταν εστιάζουμε σε ένα αντικείμενο, φαίνεται "καθαρό" μέσα από το προσοφθάλμιο (viewfinder) αλλά η τελική μας φωτογραφία δεν έχει την εστίαση στο σημείο που την είχαμε ορίσει πριν τη λήψη. Τρανό παράδειγμα είναι η φωτογράφιση πορτραίτων στα οποία έχουμε εστιάσει στο μάτι του μοντέλου πριν την λήψη, αλλά αυτό που έχουμε τελικώς εστιασμένο σημείο (και κατά συνέπεια καθαρό) είναι οι βλεφαρίδες. Το ίδιο ισχύει και για λήψεις Macro.

Η εντόπιση & διόρθωση της λάθος τελικής εστίασης

Η εντόπιση & διόρθωση της λάθος τελικής εστίασης μετά από καλιμπράρισμα των φακών

Αυτή την απόκλιση δεν πρόκειται να τη διακρίνουμε αν πρώτα δεν κάνουμε μία λήψη με ανοιχτό διάφραγμα (f/4 και κάτω) και ο λόγος που το καλιμπράρισμα είναι αναγκαίο όλο και περισσότερο στην εποχή μας είναι γιατί πλέον κυκλοφορούν στην αγορά πολύ οικονομικοί φακοί με μέγιστα ανοιχτά διαφράγματα f/2.8, f/1.8 & f/1.4 οι οποίοι ήταν δυσπρόσιτοι στο παρελθόν λόγω κόστους.

Πως θα ελέγξετε έναν φακό

Ένας φακός για να καλιμπραριστεί πρέπει πρώτα να ελεχθεί. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι ελέγχου της τελικής εστίασης, πολύ οικονομικοί (τυπώνοντας έναν ειδικό χάρτη από το διαδίκτυο), αγοράζοντας απλούς χάρτες μέτρησης της εστίασης ή αγοράζοντας τον καλύτερο και πιο αξιόπιστο μετρητή της εστίασης, τον Spyder LENSCAL από την εταιρεία Datacolor. Προσωπικα έχοντας δοκιμάσει και φθηνούς τρόπους εστίασης, συστήνω ανεπιφύλακτα τον Spyder LENSCAL για πολλούς και διάφορους λόγους, κυρίως όμως γιατί μου δίνει αξιόπιστες μετρήσεις χωρίς δυσκολία και αμφίβολα πειράματα. Το κόστος του Spyder LENSCAL κυμαίνεται στα 70€, ωστόσο όπως προανέφερα είναι το καλύτερο σύστημα μέτρησης της εστίασης, πολύ πρακτικό, εύκολο στην χρήση, σταθερό και μπορεί να αποθηκευτεί και να επεναχρησιμοποιηθεί για χρόνια.

Spyder LENSCAL

Spyder LENSCAL

Σημείωση: Υπάρχουν και ηλεκτρονικά συστήματα καλιμπραρίσματος των φακών (μέσω software), ωστόσο δεν τα έχω χρησιμοποιήσει και δεν μπορώ να εκφέρω γνώμη. Προτιμώ τον τρόπο καλιμπραρίσματος με τον δικό μας έλεγχο όπως θα δείτε στο παρακάτω video.

Έχοντας έναν καλιμπράτορα όπως ο Spyder LENSCAL μπορούμε να τον τοποθετήσουμε σε ένα τρίποδο και να κάνουμε τις μετρήσεις της εστίασης του φακού μας. Τοποθετούμε την μηχανή και τον φακό που θέλουμε να ελέγξουμε σε ένα ακόμη τρίποδο και τα τοποθετούμε απέναντι από το τρίποδο του καλιμπράτορα στην ίδια ευθεία και στο ελάχιστο σημείο εστίασης του φακού (σε κάθε φακό αναφέρεται είτε στο manual είτε στο επίσημο site της εταιρείας του το ελάχιστο σημείο εστίασης), δηλαδή στο σημείο που μπορεί να ξεκινήσει να κάνει εστίαση ο φακός. Ανοίγουμε το διάφραγμα του φακού στο μέγιστο δυνατό, για να μπορέσουμε έτσι να στενέψουμε το βάθος πεδίου και να δούμε πιο εύκολα την μέτρηση.

Στη συνέχεια εστιάζουμε στο κέντρο του καλιμπράτορα (ή στο μικρό κουτάκι εφόσον ελέγχουμε Macro φακό) και μόλις κάνουμε την λήψη, κοιτάμε την φωτογραφία και ανατρέχουμε στον χάρακα που υπάρχει στον Spyder LENSCAL, αν η εστίαση έχει γίνει σωστά, τότε το καθαρό σημείο στον χάρακα πρέπει να είναι το 0 (μηδέν), εαν υπάρχει απόκλιση (είτε μπρος είτε πίσω) τότε ο φακός μας θέλει καλιμπράρισμα.

Front & Back Focusing

Όταν ο φακός μας είναι σωστά καλιμπραρισμένος, όταν φωτογραφίζουμε τον καλιμπράτορα θα πρέπει το εστιασμένο σημείο του χάρακα να είναι το 0 (μηδέν), εάν η τελική εστίαση έχει γίνει σε άλλες τιμές, είτε μπροστά είτε πίσω από το κεντρικό μηδέν, έχουμε απόκλιση η οποία ονομάζεται "front focusing" ή "back focusing". Έτσι μπορούμε να αναγνωρίσουμε το πρόβλημα και να προσπαθήσουμε να το διορθώσουμε.

Πως θα διορθώσουμε το πρόβλημα

Μέσω του καλιμπράτορα και όταν εκείνος είναι σωστά τοποθετημένος (γιατί δεν υπάρχει χειρότερο από το να καλιμπράρουμε λανθασμένα τους φακούς μας) μπορούμε να διακρίνουμε το πρόβλημα της τελικής εστίασης στις λήψεις μας. Αυτό είναι το κυριότερο στάδιο της όλης διαδικασίας. Στην συνέχεια μπορούμε να διορθώσουμε την τελική εστίαση του φακού μας μέσω από το μενού της φωτογραφικής μηχανής. Δηλαδή μπορούμε να "σπρώξουμε" είτε εμπρός (αν έχουμε φαινόμενο back focusing) είτε πίσω (αν έχουμε φαινόμενο front focusing) την τελική μας εστίαση και έτσι να εστιάζουμε σωστά χωρίς παρατράγουδα.

Οι φωτογραφικές μηχανές Nikon μας επιτρέπουν να ρυθμίζουμε την εστίαση σε ένα σημείο (γι'αυτό και επιλέγουμε το ελάχιστο σημείο εστίασης του κάθε φακού), οι φωτογραφικές μηχανές Canon μας επιτρέπουν να ρυθμίζουμε την εστίαση σε 2 σημεία (πολύ πρακτικό για zoom φακούς που έχουν μεταβλητό εστιασκό μήκος, πχ 24-70mm), ενώ οι φακοί Sigma ART μέσω του USB DOCK, μπορούν να ρυθμιστούν σε 4 σημεία (!)  αλλά και διαφορετικά εστιακα μήκη (για zoom φακούς) για το απόλυτο έλεγχο της εστίασης αναλόγως απόστασης του αντικειμένου που φωτογραφίζουμε.

Εάν έχουμε μόνο την φωτογραφική μας μηχανή και δεν έχουμε φακό Sigma της σειράς ART τότε μπορούμε να ρυθμίσουμε το πρόβλημα της τελικής εστίασης μέσω του menu της μηχανής μας. Επιλέγουμε το "AF Fine Tune" και ρυθμίζουμε την τελική εστίαση βάσει των τιμών -+20 που υπαρχουν εκεί. Για τις Nikon μηχανές, με χρήση των τιμών - μπορούμε να διορθώσουμε το back focusing και μέ χρήση των τιμών + μπορούμε να διορθώσουμε το front focusing. Δοκιμάστε για αρχή μεγάλες τιμές (άνω του +-10) για να δείτε την μεταβολή της εστίασης στις τελικές εικόνες και στην συνέχεια ρυθμίστε πιο προσεκτικά το τελικό σας καλιμπράρισμα.

Έχετε Sigma ART φακό; Διαβάστε παρακάτω

Η Sigma εδώ και μερικά χρόνια έχει ανεβάσει τον πήχη στους φακούς με την κυκλοφορία της σειράς ART η οποία έχει εντυπωσιάσει πολλούς, αναμεσά τους και εμάς (έχουμε και εγώ και ο Πάνος από έναν 35mm & έναν 50mm). Ο λόγος είναι η φοβερή ποιότητα, έλλειψη παραμόρφωσης βαρελιού και φυσικά το τρελό ανοιχτό διάφραγμα του f/1.4 σε πολύ ανταγωνιστικές τιμές. Ωστόσο υπάρχει ένα "θέμα" με την συγκεκριμένη σειρά το οποίο πρέπει να αναφέρουμε, να εντοπίσουμε και εν τέλει να διορθώσουμε. Το θέμα των ART φακών είναι η μη δυνατότητα καλιμπραρίσματος μέσω του menu της μηχανής. Δηλαδή όσα σας έγραψα παραπάνω δεν ισχύουν στους φακούς Sigma ART και αυτό γιατί συνήθως χρειάζονται μεγαλύτερη ρύθμιση από το +-20 που μας δίνει το εσωτερικό μενού ως δυνατή διόρθωση της εστίασης.

Γι'αυτό τον λόγο η Sigma έβγαλε το USB DOCK μέσω του οποίου μπορούμε να κάνουμε και Firmware Update στον φακό, αλλά να μην κοροϊδευόμαστε, η κύρια δουλειά αυτού του εργαλείου είναι να διορθώνει επαρκώς την λανθασμένη εστίαση των φακών. Μέσω του Sigma USB DOCK και της δωρεάν εφαρμογής Sigma Optimisation Pro μπορούμε να καλιμπράρουμε τους φακούς μας σε 4 σημεία απόστασης και επιτέλους να τους κάνουμε να αποδίδουν όπως θα έπρεπε. Γι'αυτο τον λόγο, το Sigma USB DOCK ειναι απαραίτητο και θα πρέπει να υπολογιστεί στο κόστος αγοράς ενός φακού της σειράς Art. Φυσικά το αγοράζετε μία φορά και ρυθμίζετε μέσω εκείνου όλους τους Sigma Art φακούς σας.

Δείτε το video με το καλιμπράρισμα των φακών

Στο παρακάτω video προσπάθησα με εικόνα και ήχο να σας δείξω τι πρέπει να κάνετε για να πετύχετε ένα σωστό καλιμπράρισμα στους φακούς. Δείτε ολα τα βήματα (για συμβατικούς & sigma φακούς) και επιτέλους διορθώστε μια και καλή τους φακούς σας για να φωτογραφίζετε χωρίς άγχος και πάντα με άρτιο αποτέλεσμα!